جستاری پیرامون جایگاه زنان در تاریخ پزشکی با رویکردی بر دوره ی قاجار

تاریخ پزشکی ایران عصر قاجار در اواسط قرن نوزدهم میلادی دست خوش تحولات بسیاری شد. آموزش علم طب به صورت کلاسیک در ایران وجود نداشت؛ اولین مؤسسه ی آموزشی جدید ‏دارالفنون نام داشت. و این برای نخستین بار بود که چنین مدرسه ای در ایران دایر گردید. با ایجاد رشته ی پزشکی و دعوت از متخصصین خارجی به ویژه اتریشی ها، تاریخ پزشکی ایران در مسیر دیگری قرار گرفت. بی شک زن در طول تاریخ چند هزار ساله ی این سرزمین وظایف مهمی را به عهده داشته است که از ‏جمله می توان به تربیت و پرورش نسل های آینده ساز کشور، اشاره نمود. علی رغم نقش مهمی که ‏زنان در جنبه های گوناگون تاریخ به ویژه در عرصه ی اجتماعی برعهده داشته اند متأسفانه در منابع دست اول، کمتر به آن توجه شده است.‏ یکی از حوزه های اجتماعی که زنان به طور فعال و چشمگیر از دیرباز در آن ظاهر شده و از این رهگذر ‏بر بسیاری از حوادث تاریخی تأثیرگذار بوده اند، حوزه ی طب و طبابت است. به گفته ی برخی از پژوهشگران ‏تاریخ تمدن، حرفه ی طبابت از حوزه هایی بوده که ابتدا زنان به دلایل خاص در آن وارد شده و در زمینه ی ‏شناخت بیماری ها و داروهای گیاهی، حرف اول را زده اند. هر چند که در سده های بعد این وظیفه ی زنان تخصصی تر شده و به حوزه های دیگر که در اختیار مردان بود، وارد شده است؛ ولی هیچ گاه به کلی ‏نتوانست از هنرورزی زنان دور بماند. شاید مهم ترین شاخه ی طب که تا سده های متمادی به صورت انحصاری در اختیار زنان ‏باقی ماند، مسایل مربوط به مامایی بوده ‏است.